زمان مطالعه: 10 دقیقه
منبع: مجله هلکترون
کنتاکتور و SSR (Solid State Relay) دو عنصر کلیدی در سیستمهای کنترل الکتریکی هستند که برای قطع و وصل جریان برق به کار می‌روند. کنتاکتورها، که اغلب در مدل‌های الکترومکانیکی موجودند، از کویل‌های الکترومغناطیسی برای ایجاد تماس فیزیکی و برقراری یا قطع جریان استفاده می‌کنند. از سوی دیگر، SSRها دستگاه‌های ایستا بدون قطعات متحرک هستند که با استفاده از مدارات نیمه‌هادی برای انتقال سیگنال‌های الکتریکی عمل می‌کنند. تفاوت کنتاکتور و SSR در نحوه عملکرد و دوام آنها می‌باشد.
کنتاکتور و SSR (Solid State Relay) دو نوع از قطع کننده‌های الکتریکی هستند که در سیستمهای مختلف برای کنترل جریان الکتریکی استفاده می‌شوند. با اینکه هر دوی آنها کاربردهای مشابهی دارند، اما تفاوت کنتاکتور و SSR در نحوه‌ی عملکرد، قیمت کنتاکتور اشنایدر و برخی ویژگی‌های کلیدی است.
کنتاکتور دستگاهی الکترومکانیکی است که در مدارات قدرت به منظور قطع و وصل کردن مدار بکار می‌رود. این دستگاه شامل یک کویل، مجموعه‌ای از تماس‌ها (کنتاکت‌ها) و به طور معمول یک یا چند فنر است. وقتی جریان الکتریکی از طریق کویل عبور می‌کند، یک میدان مغناطیسی ایجاد می‌شود و باعث می‌شود که تماس‌ها به یکدیگر وصل شده یا از یکدیگر جدا شوند. بدین ترتیب جریان الکتریکی از بار عبور می‌کند یا قطع می‌شود. کنتاکتورها به دلیل وجود قطعات متحرک سر و صدا تولید می‌کنند و دارای محدودیت در دفعات قطع و وصل هستند.
در ادامه موضوع تفاوت کنتاکتور و SSR باید بدانیم که SSR دستگاهی است که بر خلاف کنتاکتور، بدون قطعات متحرک عمل می‌کند. به جای استفاده از کویل و تماس‌های فیزیکی، SSR از عناصر نیمه‌هادی مانند ترانزیستورها یا تریستورها برای کنترل جریان استفاده می‌کند. SSRها به طور الکترونیکی جریان را قطع و وصل می‌کنند، بنابراین سر و صدای مکانیکی تولید نمی‌کنند و عمر طولانی‌تری نسبت به کنتاکتورها دارند چرا که دچار سایش فیزیکی نمی‌شوند. SSRها به طور خاص برای برنامه‌هایی که نیاز به سرعت بالا، دقت و تکرار پذیری دارند، مناسب هستند.
علاوه بر تفاوت در عملکرد، SSRها و کنتاکتورها هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. به عنوان مثال یکی از تفاوت کنتاکتور و SSR این است که کنتاکتورها می‌توانند جریان‌های بسیار زیادی را کنترل کنند و به طور معمول ارزان‌تر از SSRها هستند. از طرف دیگر، SSRها به علت نداشتن تماس‌های فیزیکی، در برابر خوردگی و محیط‌های آلوده مقاومت بیشتری دارند و همچنین می‌توانند در محیط‌هایی که نیاز به سکوت دارند مانند آزمایشگاه‌ها استفاده شوند. انتخاب بین کنتاکتور و SSR به شرایط کاربردی و نیازهای خاص پروژه بستگی دارد.
هنگام بررسی تفاوت کنتاکتور و SSR، باید به ساختار و اجزاء داخلی آنها، سایز و شکل ظاهری و نحوه اتصالات و سیم‌کشی نیز توجه داشت.
کنتاکتورها دارای یک ساختار الکترومکانیکی هستند که شامل اجزای زیر می‌باشند:
کویل (سیم پیچ): در ادامه تفاوت کنتاکتور و SSR باید بگوییم که کویل جزء اصلی کنتاکتور است که زمانی که جریان برق از طریق آن عبور می‌کند، یک میدان مغناطیسی ایجاد و باعث جذب ارمیچر می‌شود.
تماس‌ها (کنتاکت‌ها): اجزای فلزی که جریان الکتریکی را قطع و وصل می‌کنند.
فنرها: به منظور بازگرداندن آرمیچر و کنتاکت‌ها به حالت اولیه پس از قطع جریان کویل استفاده می‌شوند.
باکس و پوشش: معمولاً از پلاستیک یا فلز ساخته شده‌اند و اجزای داخلی را محافظت می‌کنند.
SSRها دستگاه‌های کاملاً الکترونیکی بدون قطعات متحرک هستند که عناصر اصلی آنها عبارتند از:
عناصر نیمه‌هادی: مانند ترانزیستورها و دیاک‌ها که برای قطع و وصل کردن جریان الکتریکی استفاده می‌شوند.
مدار کنترل: برای دریافت سیگنال‌های کنترل و انجام عملیات سوئیچینگ.
رابط ورودی و خروجی: که اتصال الکتریکی بین SSR و سیستم کنترل یا بار را فراهم می‌کند.
خنک‌کننده (هیت‌سینک): بسیاری از SSRها به یک هیت‌سینک برای دفع گرما نیاز دارند تا از داغ شدن بیش از حد جلوگیری کند.
سایز و شکل: کنتاکتورها معمولاً بزرگ‌تر از SSRها هستند، چرا که باید قطعات مکانیکی بیشتری را در خود جای دهند.
مقاومت محیطی: در ادامه موضوع تفاوت کنتاکتور و SSR باید بدانیم که بدنه SSRها معمولاً از پلاستیک فشرده ساخته شده که آنها را در برابر گرد و غبار و رطوبت محافظت می‌کند.
نصب و اتصالات: کنتاکتورها به سیم‌کشی پیچیده‌تری نیاز دارند تا بتوانند قطع و وصل کنند، درحالی‌که SSRها به راحتی در مدارات الکترونیکی قرار می‌گیرند.
نگهداری و تعمیرات: SSRهای کمتر نیاز به تعمیر دارند چون بدون قطعات متحرک عمل می‌کنند، کنتاکتورها اغلب نیاز به تمیز کردن و جایگزینی کنتاکت‌ها دارند.
در مجموع، تفاوت کنتاکتور و SSR می‌تواند بر روی انتخاب بین این دو در کاربردهای مختلف تاثیر بگذارد. با توجه به این تفاوت‌ها، محدوده کاربرد، مقاومت در برابر شرایط محیطی، نیازهای نصب و هزینه‌های نگهداری را نیز باید در نظر گرفت.
جنس هادی سیم و کابل، تأثیر زیادی بر عملکرد و طول عمر آن دارد. هادی‌های سیم و کابل معمولاً از مس یا آلومینیوم ساخته می‌شوند.
تفاوت‌های عملکردی بین کنتاکتورها و SSRها حاصل طراحی و مکانیزم‌های متفاوت آنها می‌باشد. در اینجا به بررسی جزئیاتی از این تفاوت‌های کلیدی می‌پردازیم:
مکانیکی: در ادامه موضوع تفاوت کنتاکتور و SSR باید بگوییم که کنتاکتور به دلیل وجود قطعات مکانیکی مانند کویل، برقراری تماس‌ها، و فنرها، سایش و پایداری فیزیکی کمتری دارند.
سرعت عملکرد: سرعت واکنش کنتاکتورها نسبت به SSRها کمتر است، به خصوص در دستگاه‌هایی که نیاز به قطع و وصل سریع دارند.
سر و صدا: هنگام قطع و وصل، صدای قابل توجهی تولید می‌کنند که در محیط‌های آرام نامطلوب است.
تحمل جریان: برای جریان‌های بالا و ولتاژهای قدرت بیشتر مناسب هستند.
نیاز به تعمیر و نگهداری: به دلیل سایش فیزیکی، نیاز به تعمیر و نگهداری دارند و کنتاکت‌ها باید پس از یک دوره کارکرد جایگزین شوند.
الکترونیکی: بدون قطعات مکانیکی کار می‌کنند و براساس مدارات نیمه‌هادی مانند ترانزیستورها یا تریستورها عمل می‌کنند.
پاسخ‌دهی سریع: تقریبا فوری عمل می‌کنند، بعضی اوقات کمتر از یک میلی‌ثانیه، که آنها را برای دستگاه‌های پرسرعت مناسب می‌سازد.
بدون سایش و سر و صدا: یکی دیگر از تفاوت کنتاکتور و SSR این است که SSR ها هیچ صدای مکانیکی تولید نمی‌کنند و به دلیل نداشتن قطعات متحرک دچار سایش نمی‌شوند.
حساس به دما: SSRها حساس‌تر به دمای بالا هستند و ممکن است نیاز به خنک‌کننده داشته باشند.
عمر طولانی‌تر: با دوام‌تر هستند و دوره نگهداری طولانی‌تری دارند چون از سایش و خوردگی مکانیکی برخوردار نیستند.
محدودیت جریان: تحمل جریان کمتری نسبت به کنتاکتورها دارند..
تفاوت کنتاکتور و SSR و انتخاب بین آنها به شرایط کاربردی و پارامترهای خاص فنی بستگی دارد. به طور کلی، کنتاکتورها برای بارهای سنگین و صنعتی استفاده می‌شوند جایی که ریسک سایش نسبت به هزینه قطعات چندان اهمیتی ندارد. از طرف دیگر، SSRها برای برنامه‌هایی که نیاز به قطع و وصل سریع و مکرر، عمر طولانی، و بی‌صدا بودن دارند، ایده‌آل هستند.
کنتاکتورها و SSRها دو دستگاه کلیدی در کنترل جریان الکتریکی هستند که هر یک ویژگی‌ها و کاربردهای متفاوتی را ارائه می‌دهند. یکی از تفاوت کنتاکتور و SSR این است که کنتاکتورها با استفاده از قطعات مکانیکی و الکترومغناطیسی کار می‌کنند و بیشتر برای بارهای سنگین و در محیط‌های صنعتی استفاده می‌شوند که سرعت پاسخ‌دهی بحرانی نیست اما مقاومت در برابر جریان‌های بالا اهمیت دارد. در مقابل، SSRها براساس تکنولوژی نیمه‌هادی عمل می‌کنند و فاقد قطعات متحرک هستند، به این معنا که سرعت واکنش بالاتر و عمر طولانی‌تری نسبت به کنتاکتورها دارند.
بیشتر بدانید:
دفتر فروشگاه هلكترون
كارشناس فروش (تماس)
كارشناس فروش (واتساپ)
مشتریان محترم می توانند درخواست های خود را از طريق كارشناسان فروش هلكترون پيگيری كنند.
